2018 թվականին Creative Armenia-ն և Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միությունը (ՀԲԸՄ) միավորեցին ուժերը՝ մեկնարկելու Creative Armenia-AGBU Fellowships ծրագիրը։ Ծրագիրը աննախադեպ էր իր առաքելությամբ և մասշտաբով․ այն ընդգրկում էր աշխարհի տարբեր երկրներից և արվեստի տարբեր ոլորտներից մասնակիցներ՝ նպատակ ունենալով բացահայտել, զարգացնել և առաջ մղել տեսլականային արվեստագետներին։
Այն առանձնահատուկ էր նաև իր մեթոդաբանությամբ։ Սկսած առաջին իսկ օրից $5,000 դրամաշնորհի հետ միասին fellow-ներին տրամադրվում էր կարիերայի աջակցություն մեկ տարվա ընթացքում, մենթորություններ և կապեր՝ ոլորտի առաջատարների հետ։ Ծրագրի հարյուրավոր մենթորների շարքում են երաժիշտներ Տիգրան Համասյանը և Սերժ Թանկյանը, լուսանկարիչ և կուրատոր Շողէր Մավլիանը, ինչպես նաև անվանի կինոռեժիսոր Ատոմ Էգոյանը։
Հիմա, երբ հայտարարվում է 2026 թվականի ծրագրի բաց կանչը, մենք հետադարձ հայացք ենք նետում արդեն աջակցություն ստացած 38 բացառիկ արվեստագետների վրա, որոնք այժմ աշխարհին ներկայանում են որպես Հայաստանի ստեղծագործ դեսպաններ։ Նրանց պատմությունները վկայում են ստեղծագործականության ուժի, այս ծրագրի ազդեցության և հայկական արվեստի տոկուն ոգու մասին։
Դիանա Մարկոսյան, 2023 Fellow
Դիանա Մարկոսյանը ճանաչված լուսանկարիչ, կինոռեժիսոր և պատմասաց է, ով պատմողական արվեստին մոտենում է մտերմիկ և փորձարարական ձևով։ Նրա առաջին մենագրությունը՝ «Santa Barbara»-ն, լույս է տեսել Aperture հրատարակչության կողմից և ճանաչվել է Time Magazine-ի և MoMA-ի կողմից որպես 2022 թվականի լավագույն լուսանկարչական գիրք։ Իր fellowship-ի տարվա ընթացքում նա աշխատել է իր երկրորդ գրքի՝ «Father»-ի վրա, որը հանդիսանում է «Santa Barbara»-ի շարունակությունը, որտեղ նա իր անձնական հիշողությունը վերափոխվել է միգրացիայի և ինքնության համընդհանուր պատմության։
Բեյ Ռու, 2021 Fellow
Լոս Անջելեսում ծնված երաժշտական պրոդյուսեր, կոմպոզիտոր և երգիչ-երգահան Բեյ Ռուն համադրում է էլեկտրոնային, ֆանկ, սոուլ, փսիխոդելիկ, Lo-Fi և Մերձավոր Արևելքի ռիթմերը՝ ստեղծելով իր յուրահատուկ ձայնային միջավայրը։ Նրա ստեղծագործական ճանապարհը սկսվել է «Little Armenia» նախագծով, որտեղ հազվագյուտ հայկական ձայնագրությունների կտորները վերածվեցին հիշողության մեջ արմատավորված և Լոս Անջելեսի ռիթմով ոգեշնչված ժանրային ոճի հիմքերի։ Նրա գործերը հնչել են միջազգային բեմերում, նա աշխատել է բազմաթիվ հեռուստատեսային նախագծերի վրա, այդ թվում՝ How I Met Your Mother, Nike-ի գովազդների և բազմակի մրցանակների արժանացած A Girl Walks Home Alone at Night ֆիլմի վրա։ Իր fellowship-ի տարվա ընթացքում նա աշխատել է մի շարք նախագծերի վրա, այդ թվում՝ նոր ալբոմների և համագործակցային նախագծերի վրա, այդ թվում նաև հայ երգչուհու հետ։
Քրիստինե Հարությունյան, 2022 Fellow
Լոս Անջելեսում բնակվող հայազգի կինոռեժիսոր Քրիստինե Հարությունյանը տեսողական, ձայնային էլեմենտները և հիշողությունը վերափոխում է կինեմատոգրաֆիական փորձառությունների։ Նրա կարճամետրաժ «World» ֆիլմը արժանացել է «Ոսկե ծիրան» փառատոնի գլխավոր մրցանակին և ցուցադրվել է Ռոտերդամի և Ann Arbor-ի փառատոններում՝ նշանավորելով նրա ելույթը միջազգային հարթակներում։ 2025 թ․-ին, նրա առաջին լիամետրաժ ֆիլմը՝ «After Dreaming»-ը, որի վրա նա աշխատել էր fellowship-ի շրջանակներում, ցուցադրվեց «Berlinale» և «Ոսկե ծիրան» փառատոնների ընթացքում։ Նրա երկրորդ ֆիլմը՝ Black Star Angel-ը, հաղթել է Asian Project Market-ում։ Ֆիլմը նախատեսվում է նկարահանվել 2027 թվականին։
Օլիվիա Քաթրանջան, 2021 Fellow
Օլիվիա Քաթրանջանը ամերիկահայ գրող և լրագրող է, որի աշխատանքները հրապարակվել են The New York Times-ում, BBC-ում, PBS-ում և այլուր՝ ընդգրկելով վեց մայրցամաք և պատմություններ, որոնք կապում են անցյալը, պատմությունը և ինքնությունը։ Նրա առաջին վեպը՝ «The Ghost Soldier»-ը, մրցանակակիր պատմական ստեղծագործություն է ամերիկահայ արվեստագետների մասին Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին։ Իր fellowship-ի տարվա ընթացքում Օլիվիան աշխատել է իր «Like We Do Not Exist: Armenian Women Fight for Their Homeland» հոդվածի վրա, որը պատմում է արցախյան պատերազմի և դրա մեջ կանանց դերի մասին։ 2020 թվականին նա հիմնեց International Armenian Literary Alliance կազմակերպությունը, որը 2025-ին արդեն վերածվել էր կարևոր միջազգային հարթակի՝ տրամադրելով մենթորություն, թարգմանություն և աջակցություն հայ ձայներին։
Արմեն Եսայանց, 2022 Fellow
Արվեստաբան և կուրատոր Արմեն Եսայանցը իր կարիերան նվիրել է հայկական արվեստի թաքնված ու մոռացված շերտերի բացահայտմանը։ Այժմ նա հանդես է գալիս որպես Երևանի Գաֆէսճեան արվեստի կենտրոնի ցուցահանդեսների բաժնի տնօրեն և հանդիսացել է բազմաթիվ ցուցադրությունների կուրատոր, այդ թվում՝ հայկական տաղավարը Վենետիկի Բիենալեում (2023 և 2024 թվականներին)։ Իր fellowship-ի տարվա ընթացքում նա աշխատել է առցանց հարթակի ստեղծման վրա, որը նպատակ ունի համախմբել համարձակ և նորարար հայ արվեստագետներին ու նրանց գործերը հասանելի դարձնել լայն հանրությանը։
Գայանե Երկանյան, 2023 Fellow
Ամստերդամում բնակվող հայ արվեստագետ Գայանե Երկանյանը իր նուրբ, տպագրական թանաքով թղթի վրա արված աշխատանքներով վերաիմաստավորում է հայկական մշակութային արտահայտման սահմանները։ Նրա ստեղծագործությունները, որոնք նորովի մեկնաբանում են հայերեն տառերը՝ բացահայտելով անսպասելի տեսողական և մշակութային շերտեր, ներկայացվել են հեղինակավոր ցուցահանդեսներում ամբողջ աշխարհում։ 2017-ին նա ընտրվել էր Վենետիկի Բիենալեում HAYP Pop Up Gallery-ի համար տպագրական ինստալյացիա ստեղծելու, իսկ 2024-ին նրա գործերը ներառվել են Վենետիկի Museo Correr թանգարանի «The Way of Writing» ցուցահանդեսում։ Իր fellowship-ի տարվա ընթացքում նա աշխատել է տպագրական գործերի գրքի վրա՝ ուսումնասիրելով հայկական տառերի նոր խորհրդանշական իմաստները։
…և սա դեռ ամենը չէ։ Այս նոր շարժմանը շուտով կմիանան ևս հինգ արվեստագետներ՝ միանալով այն ստեղծագործողներին, ովքեր արդեն ձևավորում են հայկական արվեստի ապագան։ 2026 Creative Armenia-AGBU Fellowships ծրագիրը բաց է։